CARTA FUNDAMAINTSCHAL DAL COMITÀ PER L`ÚTZIL DEL

CARTA FUNDAMAINTSCHAL DAL COMITÀ PER L`ÚTZIL DEL

CARTA FUNDAMAINTSCHAL DAL COMITÀ PER L’ÚTZIL DEL GLHEÞ
(li 31. Guscht dallas 1990/xi, inovada li 7. Fevraglh 2008/xxix)
PRÁIMHOCT:
Zespäts 1980/i, el “glheþ þistoric soleu es el glheþ naziunal del popul entieir Talossan
isch el glheþ Talossan” (Artical Simcalaiset del Contituziun dallas 1988/ix).
La Comità per l’Útzil del Glheþ (CÚG) füt fundada par Sieu Maxhestà Regeu Róibeard I
li 14. Noemvar dallas 1983, dürant l’Anneu Qatorlaiset d’Independençù Talossan, per
cauça d’encouraxharh “l’útzil, la practica, es la creaziun d’iens stil ben” per el glheþ
Talossan. La cupa obcians’ca dal CÚG füt grültiçada par la volontà dels popuis in
enactind el Constituziun dallas 1988/ix es el Legeu Orgänic dallas 1997/xviii, qualsevol
cunfirmeva el control över el glheþ estarh in las mas dal CÚG.
Par aceasta raziun, Noi, els membreux dal CÚG, atentíus à noastra cupa þistorica es
auramätsilor promotarh el glheþ naziunal da Talossa, qualsevol isch in steçéu ‘n
indicaziun da noastra auþenticità naziunal, perventüra aprovent es enactment aceasta
Carta Fundamaintschal per noastra organizaziun per cauça da realiçarh pü complätsmint
els goais novais vançats aici.
ZIVIÇAZIUN PIRMALAISET: LA COMITÀ: SIEU GOAIS ES ISTITUZIUNS
1. La nómina d’aceasta organizaziun isch “La Comità per l’Útzil del Glheþ,” (ospréi aici:
“la Comità”).
2. Els goais dal Comità sint:
a) Aßemblarh es rescherscharh datüns över el glheþ Talossan da toct dels pieriots
þistorici;
b) Zirectarh el curso del svilup del glheþ Talossan, par resolvind ambiguösitaes in la
gramatica es perventüra grülticind el glheþ sè pevaren d’exprimaziun es d’emoziun; es
par aflind mocts noveux rencontrarh las fosts del glheþ, in guardind avetz el spritz
þistoric es “sensaziun” del glheþ Talossan;
c) Asigürarh mocts es traduziuns Talossaes per istituziuns del glheþ Anglesc in el
Regipäts Talossan es altras comunitaes del glheþ Talossan, per cauça d’inculcarh ‘n
ceadfa da naziunità es solidarità glheþeasca starp toct dels Ertéiers;
d) Encoraxharh es promotarh l’estudia da literatür Talossan del paßescu, es ocsà
encoraxharh es promotarh la produziun da travais in el glheþ Talossan in el presaintsch es
el futür;
e) Sigürarh la preservaziun d’iens beric’htar es ‘n colecta dels datüns parmanint per
rescherscheirs in cauça del glheþ zevient extinct;
f) Preservarh toct dels texts þistorici, aiceantas, es manscriuziuns ancients relatinds al
glheþ Talossan;
g) Es encoraxharh Ertéiers da toct i pläts aprendarh es uçarh el glheþ Talossan com’iens
mediüm da comunicaziun ziueasca, continuarh l’identità es ünícità eþnic dal naziun
Talossan.
3. Las istituziuns dal Comità sint: El Cußeglh (plenum), el Presidensqab, es las
Subcomitaes.
ZIVIÇAZIUN SECUND: SIGNEUX
1. El drapéu dal Comità isch l’Ücfahne tradiziunal, el drapéu naziunal da Talossa avetz el
moct “üc” in letras bianças, vidaval in S’chedül 1 al fim d’acest documenteu.
2. El drapéu dels Ladintschen isch el Drapéu Grischun, ‘n tricoloreu þoriçóntal avetz
stripeux da Biançéu, Grischun es Negreu, in cumparat 1:1:2, vidaval in S’chedül 2 al fim
d’acest documenteu.
3. El slogan dal Comità isch “ESTETZ TALOSSAN, PARLETZ TALOSSAN.”
ZIVIÇAZIUN TIERÇA: MEMBRITÀ
1. Membrità in la Comità isch apnescu à Ladintschen da natascha, glheþistaes, ultmas, es
Ertéiers pätriotici traviaçats par ‘n spritz da pecüliarità naziunal. Per estarh considerat, ‘n
perziun fost estarh propoçat com’iens membreu candidäts par à mhíus viens membreu dal
Comità. Pa nominaziun par ‘n membreu existind, secundat par ‘n altreu membreu es
aceptat par el coptarieu, el coptarieu isch ‘n membreu candidäts dal Comità, ticiulat
partiçiparh in ziscußiuns mas sanc ‘n vota in el Cußeglh. Drepts votinds da membreux
candidätsilor in procedinds da subcomitaes serà zesterminat par els fosteglhen dallas
subcomitaes in cußeglhença avetz el Presedint.
2. Perziuns serent aðmiçats à membrità compläts in la Comità par ‘n vota da douatierçéux del Cußeglh, qualsevol vota serà holdada pa la requesta del candidäts ospréi à
mhíus seschti mesen da membrità candidäts. Os zevenarhent membreux formais dal
Comità pa preidind la xhuraziun parsequitind in el glheþ Talossan:
“Eu, _______ promiséu complätsmint qe véu sietxarh àl Comità per l'Útzil del Glheþ
com'iens membreu fieir es actíu; qe véu partiçiparh in sieu cüsüglhonças, din 'n spritz del
optimizim es del dialog; es qe véu zonarh cadascu po del aßistançéu pouçival, à
promotarh, à protectarh, es à zefençarh el Glheþ Talossan es l'identità naziunal per qet ça
sta, dal apaþética es dal opoçiziun! Acest xhuréu!”
3. El Cußeglh put establischarh scamnair da membrità non sürpaßarh 500 bents per
anneu. Schi scamnair da membrità sint institutats, membrità in la Comità isch
considerada à tirh rensadada schi ‘n membreu faila à paxharh scamnair da din 30 ziuas
dal ligna-moart. ‘N membrità rensadada put estarh riistetuada par paxhind scamnair
misfäts da din ‘n anneu dal ligna-moart, osprey qualsevol temp el membreu misfäts serà
zescunstat dels réxhisters dal Comità.
4. Membreux put estarh expulsats dal Comità par ‘n vota da doua-tierçéux del Cußeglh,
per els raziuns d’ignaveschaziun eda {disruption}.
ZIVIÇAZIUN QATORLAISET: EL CUßEGLH
1. Las funziuns del Cußeglh sint:
a) Aprovarh eda rexhectarh el baxhet propoçat par el Presedint;
b) Aprovarh eda rexhectarh candidatürs per membrità;
c) Electarh el Presedint dal Comità;
d) Aprovarh eda rexhectarh las zeciziuns da Subcomitaes;
e) Es resolvarh zisputas teschent Subcomitaes
2. Toct dels membreux complätsilor dal Comità sint membreux del Cußeglh.
3. El Cußeglh cunventarha à mhíus viens fäts per anneu, el däts dal seßiun proxima à
estarh zesterminat al seßiun corentic.
4. El Cußeglh serà cunventat in ‘n seßiun critical par el Presedint, eda par ‘n petiziun par
‘n maxhorità da sieu membreux.
5. Toct dallas seßiuns da toct dallas {organs} dal Comità sint apneschti al püblicüm.
6. ‘N maxhorità da membreux forma ‘n [númerul competind/ehamarén], salva qe el
Cußeglh chera expulsarh ‘n membreu eda amendarh acest Carta Fundamaintschal; in
acestilor istançias doua-tierçéux dal membrità fost estarh presint per cauça da formar ‘n
[númerul competind/ehamarén].
7. El Cußeglh put amendarh la Carta Fundamaintschal par ‘n vota da doua-tierçéux.
ZIVIÇAZIUN SIMCALAISET: EL PRESIDENSQAB
1. Viens fäts cadascù doua anneux el Cußeglh electa viens da sieu membreux à estarh el
Presedint dal Comità, es ‘n altreu membreu à estarh Vicpresedint.
2. El Presedint presida över la Comità, es:
a) Isch respúnsaval al Cußeglh par toct dallas activitaes dal Comità; zona à ça ‘n report
aresc; es represanta el Comità utphäts;
b) Pußida la Comità ainciün seßiuns regulaes es extrordinaes, es presida à acestilor
seßiuns;
c) Apünta els membreux dallas Subcomitaes, enclin à revischta par el Cußeglh.
3. El Presedint eda Vicpresedint put estarh removat d’óifisch priel al expiraziun da lor
stanceas par ‘n paßiva da non confiençù pirneçat par à mhíus doua-tierçéux dels
membreux del Cußeglh.
4. In l’ausinçù del Presedint, el Vicpresedint zevient Presedint Actind. In l’ausinçù
d’embù, el Cußeglh put electarh viens da sieu membreux à estarh Presedint Actind.
ZIVIÇAZIUN SEXLAISET: LAS SUBCOMITAES
1. Subcomitaes sint selectadas par el Presedint dels membreux dal Comità à dirixharh els
proxhects dal Comità. Sint respúnsavais al Presedint per lor cumplaziun.
2. El Cußeglh put, quand sembla neceßar, establischarh sieu propras Subcomitaes, eda
cambiarh eda avolarh las Subcomitaes establischadas par el Presedint.
3. Cadascù Subcomità isch conposuada da à mhíus viens, es non pü qe simcas,
membreux.
4. Cadascù Subcomità cunventarha cudiens vía neceßar.
5. Serent qators Subcomitaes parmanints: Fisc (qualsevol perserva com’iens Econom par
la Comità), Gramatica, Vocaular, es Püblicaziuns. Schi el Presedint non apünta ingen
membreux a’iensa Subcomità parmanint, toct dallas membreux del Cußeglh sint de facto
membreux d’aceasta Subcomità.
ZIVIÇAZIUN SEIFETLAISET: PÜBLICAZIUNS
1. La Comità püblica escribinds in qualsevol printa:
a) sieu zeciziuns—Arestadas—regardinds facendas del glheþ (e.g. gramatica, speliçaziun,
vocaular) es regardins toct dallas altras facendas in l’alcança da sieu actività;
b) Reports över sieu actività;
c) Reçerça par individuais in el glheþ Talossan es in spaças relatadas à ça.
2. La gazeta uficial dal Comità serà “La Revischta,” qualsevol serà façada avalaval à toct
dels membreux sanc [cuntzina] (C’è paxhada par scamnair). La Comità ocsà püblicarha
zictziunaes, gramaticas, glhibreux, pamfletas, es ‘n siteu telaregnesc över eda in el glheþ
Talossan.
3. Niþil serà printat par la Comità salva qe la Subcomità sür Püblicaziuns recomenda sieu
printind.
ZIVIÇAZIUN VUITLAISET: ELEZIUNS ES PROCEDANÇEUX
PARLAMINTAES
1. Eleziuns del Presedint sint par scrütì apnescu.
2. Convocaziuns da toct dels {organs} sint estarh conductat in qetsevol glheþ isch
aprovat par ‘n maxhorità dels popuis presints. L’útzil del glheþ Talossan, sürtoct in fraças
d’impedimenta, isch sürtoct encoraxhat.
3. Procedançeu parlamintar (Róibeard sè Regleux) isch prevalarh in las convocaziuns dal
Comità.
[RATIFICADA: li 31. Guscht 1990/xi]
[COME AMENDADA: li 7. Fevraglh 2008/xxix]
S’chedül 1: Ücfahne
S’chedül 2: Drapéu Grischun