Démonstrations des formules trigonométriques :
Transcripción
Démonstrations des formules trigonométriques :
Démonstrations des formules trigonométriques : Addition des angles : 1. cos(a - b) = cos a cos b + sin a sin b Démonstration: Sur le cercle trigonométrique, on nomme E, le point d’intersection du cercle avec les abscisses A, le point tel que l’amplitude de EÔA égale a B, le point tel que l’amplitude de EÔB égale b D, le point tel que l’amplitude de EÔD égale a - b Il s’ensuit que les coordonnées De E sont (1 ; 0) De A sont (cos a ; sin a) De B sont (cos b ; sin b) De D sont (cos (a - b) ; sin (a – b)) D’autre part, BÔA = a – b = EÔD Dès lors, ED = AB (des angles au centre de même amplitude interceptent des cordes de même longueur.) Ou encore ED²= AB² Ce qui donne, en utilisant la formule de distance entre deux points, dans un repère orthonormé : [cos(a – b) – 1]² + [sin(a – b) -0]² = (cos b – cos a)² + (sin b – sin a)² Cos² (a – b) – 2 cos(a – b) +1 + sin²(a – b) = cos²b – 2 cos b cos a + cos²a + sin²b – 2 sin b sin a + sin ²a 2 – 2 cos (a – b) = 2 – 2 cos a cos b – 2 sin a sin b Cos (a – b) = cos a cos b + sin a sin b 2. cos(a + b) = cos a cos b – sin a sin b Démonstration: En remplaçant b par – b dans la formule cos(a – b) = cos a cos b + sin a sin b, on a : Cos (a – (- b)) = cos a cos (- b) + sin a sin (- b) Or, cos (- b) = cos b Sin (- b) = -sin b Donc, cos(a + b) = cos a cos b – sin a sin b 3. sin(a – b) = sin a cos b – sin b cos a Démonstration: Pour trouver les formules en “sinus”, on peut utiliser les angles complémentaires : Sin(a – b) = cos(π/2 – (a – b) ) Sin(a – b) = cos ( (π/2 – a) + b) Sin(a – b) = cos (π/2 – a) cos b – sin (π/2 – a) sin b Sin(a – b) = sin a cos b – cos a sin b (nombres trigonométriques d’angles complémentaires) 4. sin(a + b) = sin a cos b + sin b cos a Démonstration: En remplaçant b par – b dans la formule sin(a – b) = sin a cos b – sin b cos a, on a : Sin(a + b) = sin(a – (- b)) Sin(a + b) = sin a cos (- b) – cos a sin (- b) Sin(a + b) = sin a cos b + cos a sin b (nombres trigonométriques d’angles opposés) 5. tg(a – b) = tg a – tg b si a ≠ π/2 + kπ, b ≠ π/2 + kπ, a – b ≠ π/2 + kπ 1+ tg a tg b Démonstration: Tg(a – b) = sin(a – b) = sin a cos b – sin b cos a cos( a – b) cos a cos b + sin a sin b A condition que cos a et cos b soient non nuls, on peut diviser le numérateur et le dénominateur de cette fraction par le produit de cos a cos b. Il vient après simplification, Si a ≠ π/2 + kπ, b ≠ π/2 + kπ et a – b ≠ π/2 + kπ : Tg(a – b) = tg a – tg b 1 + tg a tg b 6. tg(a + b) = tg a + tg b si a ≠ π/2 + kπ, b ≠ π/2 + kπ, a + b ≠ π/2 + kπ 1 – tg a tg b Démonstration: En remplaçant b par – b dans la formule tg(a – b) = tg a – tg b , on a : 1+ tg a tg b Si a ≠ π/2 + kπ, b ≠ π/2 + kπ et a + b ≠ π/2 + kπ : Tg(a – (- b)) = tg a – tg(- b) (nombres trigonométriques d’angles opposés) 1 + tg a tg(- b) Tg(a + b) = tg a + tg b 1 – tg a tg b Duplication des angles : 1. cos 2a = cos² a – sin² a Démonstration: Si l’on pose a = b Cos(a + a) = cos a cos a - sin a sin a Cos 2a = cos² a – sin² a 2. sin 2a = 2 sin a cos a Démonstration: Si l’on pose a = b Sin( a + a) = sin a cos a + sin a cos a Sin 2a = 2 sin a cos a 3. tg 2a = 2 tg a si 2a ≠ π/2 + kπ, a ≠ π/2 + kπ, c.-à-d. a ≠ π/4 + kπ/2 1 – tg² a Démonstration: Si l’on pose a = b Tg( a + a) = tg a + tg a 1 – tg a tg a Tg 2a = 2 tg a 1 – tg² a Formule de Carnot : 1. 2 cos²a = 1 + cos 2a Démonstration: Cos 2a = cos²a – sin²a Cos 2a = cos²a – (1 – cos²a) Cos 2a = 2 cos² a – 1 2 cos²a = 1 + cos 2a 2. 2 sin²a =1 – cos 2a Démonstration: Cos 2a = cos²a – sin²a Cos 2a = 1 – sin²a – sin²a Cos 2a = 1 – 2 sin²a 2 sin²a = 1 – cos 2a Multiplication de l’angle par trois : 1. cos 3a = 4 cos³a – 3 cos a Démonstration: Cos 3a = cos(2a + a) Cos 3a = cos 2a cos a – sin 2a sin a Cos 3a = (cos²a – sin²a) cos a – (2 sin a cos a) sin a Cos 3a = Cos³a – cos a sin²a – 2 sin²a cos a Cos 3a = Cos³a – 3 cos a sin²a Cos 3a = Cos³a – 3 cos a (1- cos²a) Cos 3a = Cos³a – 3 cos a + 3 cos³a Cos 3a = 4cos³a – 3 cos a 2. sin 3a = 3sin a – 4 sin³a Démonstration: Sin 3a = sin(2a + a) Sin 3a = Sin 2a cos a + sin a cos 2a Sin 3a = (2 cos a sin a) cos a+ sin a (cos²a – sin²a) Sin 3a = 2 cos²a sin a + cos²a sin a – sin³a Sin 3a = 3 cos²a sin a – sin ³a Sin 3a = 3 (1- sin²a) sin a – sin³a Sin 3a = 3 sin a – 3 sin³a – sin³a Sin 3a = 3 sin a – 4 sin³a 3. tg 3a = 3 tg a – tg³a 1 – 3 tg²a Démonstration: /////////////////////// Nombres trigonométriques en fonction de tg a/2 : 1. cos a = 1 – tg²a/2 si a ≠ π + 2kπ 1 + tg²a/2 Démonstration: Cos a = cos²a/2 – sin²a/2 Cos a = cos²a/2 – sin²a/2 cos²a/2 + sin²a/2 Cos a = cos²a/2 – sin²a/2 Cos²a/2 cos²a/2 qui est cos²a/2 + sin²a/2 Cos²a/2 Cos a = 1 – tg²a 1 + tg²a (duplication) (cos²a + sin²a = 1) (on divise le numérateur et le dénominateur par non nul car a ≠ π + 2kπ) 2. sin a = 2 tg a/2 si a ≠ π + 2kπ 1 + tg²a/2 Démonstration: Sin a = 2 sin a/2 cos a/2 (duplication) Sin a = 2 sin a/2 cos a/2 cos²a/2 + sin² a/2 (cos²a + sin²a = 1) Sin a = 2 sin a/2 cos a/2 cos²a/2 (on divise le numérateur et le dénominateur par cos²a/2 qui est cos²a/2 + sin²a/ non nul car a ≠ π + 2kπ) cos²a/2 Sin a = 2 tg a/2 1 + tg²a/2 3. tg a = 2 tg a/2 si a ≠ π + 2kπ et a ≠ π/2 + kπ 1 – tg²a/2 Démonstration: Tg a = sin a cos a Tg a = 2 tg a/2 . 1 + tg²a/2 1 + tg²a/2 1 – tg²a/2 Tg a = 2 tg a/2 1 – tg²a/2 Factorisation (Simpson) : 1. sin p + sin q = 2 sin(p+q) cos(p – q) 2 2 Démonstration: Sin(a + b) + sin(a – b) = (sin a cos b + sin b cos a) + (sin a cos b – sin b cos a) (formules d’addition Sin(a + b) + sin(a – b) = 2 sin a cos b des angles) En notant a + b = p et a – b = q, il vient a = p + q et b = p – q 2 2 Sin p + sin q = 2 sin(p+q) cos (p – q) 2 2 2. sin p – sin q = 2 cos(p + q) sin(p – q) 2 2 Démonstration: Sin(a + b) – sin(a – b) = (sin a cos b + sin b cos a) – (sin a cos b – sin b cos a) (formules d’addition Sin(a + b) – sin(a – b) = 2 sin b cos a angles) En notant a + b = p et a – b = q, il vient a = p + q et b = p – q 2 2 Sin p – sin q = 2 cos(p + q) sin(p – q) 2 2 des 3. cos p + cos q = 2 cos(p + q) cos(p – q) 2 2 Démonstration: Cos(a + b) + cos(a – b) = (cos a cos b – sin a sin b) + (cos a cos b + sin a sin b) (formules d’addition Cos(a + b) + cos(a – b) = 2 cos a cos b des angles) En notant a + b = p et a – b = q, il vient a = p + q et b = p – q 2 2 Cos p + cos q = 2 cos(p + q) cos(p – q) 2 2 4. cos p – cos q = - 2 sin (p + q) sin (p – q) 2 2 Démonstration: Cos(a + b) – cos(a – b) = (cos a cos b – sin a sin b) – (cos a cos b + sin a sin b) (formules d’addition Cos(a + b) – cos(a – b) = -2 sin a sin b des angles) En notant a + b = p et a – b = q, il vient a = p + q et b = p – q 2 2 Cos p – cos q = -2 sin(p + q) sin(p – q) 2 2 5. tg p + tg q = sin(p + q) si p ≠ π/2 + kπ et q ≠ π/2 + kπ cos p cos q Démonstration: Tg p + tg q = sin p + sin q (définition de la tangente d’un angle) cos p cos q Tg p + tg q = sin p cos q + sin q cos p (réduction au même dénominateur) cos p cos q Tg p + tg q = sin(p + q) (formules d’addition des angles) cos p cos q 6. tg p – tg q = sin(p – q) si p ≠ π/2 + kπ et q ≠ π/2 + kπ cos p cos q Démonstration: Tg p – tg q = sin p – sin q cos p cos q Tg p – tg q = sin p cos q – sin q cos p cos p cos q tg p – tg q = sin(p – q) cos p cos q Transformation de produits en sommes : 1. sin a cos b = ½ [ sin(a – b) + sin(a + b) ] Démonstration: ½ [ sin(a – b) + sin(a + b) ] = ½ [ (sin a cos b – sin b cos a) + (sin a cos b + sin b cos a) ] ½ [ sin(a – b) + sin(a + b) ] = ½ (2 sin a cos b) ½ [ sin(a – b) + sin(a + b) ] = sin a cos b 2. sin a sin b = ½ [ cos(a – b) – cos(a + b) ] Démonstration: ½ [ cos(a – b) – cos(a + b) ] = ½ [ (cos a cos b + sin a sin b) – (cos a cos b – sin a sin b) ] ½ [ cos(a – b) – cos(a + b) ] = ½ (2 sin a sin b) ½ [ cos(a – b) – cos(a + b) ] = sin a sin b 3. cos a cos b = ½ [ cos(a – b) + cos(a + b) ] Démonstration: ½ [ cos(a – b) + cos(a + b) ] = ½ [ (cos a cos b + sin a sin b) + (cos a cos b – sin a sin b) ] ½ [ cos(a – b) + cos(a + b) ] = ½ (2 cos a cos b) ½ [ cos(a – b) + cos(a + b) ] = cos a cos b